کتابشناسی عهدنامه مالک اشتر
عهدنامه امام امیر المؤمنین علیه السّلام به مالک اشتر در طول تاریخ توجهات زیادی را به خود جلب نموده است و اندیشمندان و سیاستمداران بسیاری از ابعاد مختلف بدان پرداختهاند.
سعی ما در این مقاله بررسی جنبههای مختلف این کار در قرون مختلف میباشد.
این کتابشناسی در دو قسمت تهیه شده است:
قسمت اوّل شامل کلیه ترجمهها و شروحی است که پیرامون این عهدنامه مبارک اعم از مخطوط، مطبوع و مفقود به رشته تحریر در آمده است که خود شامل دو قسمت میباشد:
الف.کتابهایی که تاریخ تألیف، ترجمه یا چاپ آنها مشخص است.
ب.کتابهایی که تاریخی برای چاپ یا ترجمه آنها یافت نشده است.
قسمت دوم شامل معرفی کتابهایی که پیرامون شخصیت مالک اشتر نوشته شده است.
توضیحی که ضرورت یادآوری دارد این است که در این کتابشناسی بر خلاف دیگر کتابشناسی‌های معمول و معاصر، روش و ترتیب الفبایی به کار گرفته نشده است بلکه به ترتیب تاریخ ترجمه، تألیف یا چاپ کتاب‌ها و رسالهها تنظیم شده است.این روش دارای محاسنی است از جمله این که مشخص میشود در طول زمان‌های مختلف در چه مقاطعی چه افرادی بدین کار همت گماشتهاند و در هر دورهای چه فردی پیشتاز بوده است.
در این کار به اکثر منابع معتبر مراجعه و حتی المقدور سعی گردیده است خود کتاب از نزدیک دیده شود، چه بسا کتابهایی در منابعی معرفی گردیدهاند ولی وقتی به خود کتاب‌ها مراجعه میشود اطلاعات دیگری کشف میگردد و یا اینکه در منابع مختلف تعارض‌هایی راجع به یک کتاب و خصوصیات خاص آن دیده میشود که تلاش شده است این اختلافات و اشتباهات مشخص شود تا حتی المقدور اطلاعات و مدارک جدیدتر ذکر گردد و اطلاعات اشتباه مشخص شود تا دیگران به آن دچار نشوند.
در این کتابشناسی سعی گردیده است اطلاعات یک کتاب بطور کامل ذکر گردد شامل: نام کتاب، نام نویسنده، مترجم، مصحح، ویراستار، تاریخ تألیف و ترجمه، برای کدام شخصیت و فردی نگارش یافته، نام خطاط، نوبت و محل نشر، ناشر، سال نشر، و حتی المقدور معادل آن به سال‌های قمری، شمسی و میلادی، تعداد صفحات، اندازه، نوع چاپ و بعد از آن اگر در منابع مختلف راجع به آن کتاب اختلافات و اشتباهاتی دیده شده است ذکر و منشأ اختلاف نیز مشخص میگردد.
انشاء اللّه این کار مقدمهای شود برای کارهای مختلف در ابعاد عهدنامه امام العارفین امیر المؤمنین علیه السّلام که نه تنها خطابش به مالک اشتر بلکه به همه انسانیّت در طول تاریخ بشریّت است.
نویسنده: سید محسن دین‌پرور